Shabsterli Mirza Ali Majozoun Mefkursindeh Mardenleshmeh and Modernlik
شبسترلی میرزا علی معجوزون مفکورسینده مردنلشمه و مدرنلیک ایچیندکیلری
گیریش 9
بیرینجی بؤلوم:
معجزون مدرنیست یانینی آنلاماغیمیزا یاردیمجی اولاجاق تئرمین لر
الف) مدرنلیک، مدرنیزم و مدرنلشمه 17
ب) مدرنیته اوزرینه یوروملار 19
ب-1) کلاسیک یوروملار 19
ب-2) چاغداش یوروملار 23
ایکینجی بؤلوم:
آذربایجان مدرنلشمه مدلی و آذربایجان آیدینلارینین مدرنلیک آنلاییشی
الف) آذربایجان مدرنلشمه مدلی 29
ب) آذربایجا‌ن‌دا معاریف‌‌چیلیگین انکشافی 38
ج) معاریفچی‌لیک و آذربایجان مدرنلشمه مدلینده‌کی یئری 52
د) معاریفچی‌لیک و آذربایجان آیدینلارینین مدرنلیک آنلاییشی 59
اوچونجو بؤلوم:
شبسترلی میرزا علی معجزون دوشونجه‌سینده مدرنلشمه و مدرنلیک
الف) میرزا علی معجزون حیاتی 83
ب) شبسترلی میرزا علی معجزه گؤره مدرنلیک و مدرنلشمه 102
ب-1) یوخسوللوق 116
ب-3) خرافه‌چی‌لیک و بعضی دینی اویغولامالار 130
ب-4) قادین حاقلارینین رعایت ائدیلمهمهسی 145
سون دَیرلندیرمه 163
قایناقلار 169
(شبسترلی میرزا علی معجوزون مفکورسینده مردنلشمه و مدرنلیک) گیری
19-جو یوز ایلین ایکینجی یاریسی، و 20-جی یوز ایلین باشلاریندا یاشایان میرزا علی معجز، آیدینلیق و ادبیات دونیامیزین پارلاق اولدوزلاریندان بیریسی اولاراق چاغداش لاری کیمی چوخ یؤنلو یان لاری¬لا آذربایجان ادبیاتی و دوشونجه سینده فرقلنمکده دیر.
تأسّفله، دیلدن دیله گزن معجزون شعرلری یاییملانمادیغی کیمی، آراشدیرما قونوسو دا اولمامیشدیر.
خصوصی¬له، اونون مدرنیست یؤنو بعضی ندن‌لردن دولایی گؤرمزدن گلینمیشدیر. هر شئی دن اؤنجه معجزون شعر لری¬نین آراشدیرما قونوسو اولمایشی¬نین اَن اؤنملی ندنی اونون تورکجه یازیلمیش اولماسی اولموشدور.
ایران میلیتچی¬لیگین اؤن‌پلانا چیخدیغی و تورک‌لر و عرب‌لرین اؤته‌کیلشدیگی رضاخان دؤنمیندن 1357 اسلام انقلابینا قدر (1325-1324 -جی ایل مستثناء اولماق اوزره)، تورکجه مطبوعات و یایین یاساقلانمیش و تورکجه یازان شاعر و ادیب لرین اثرلری یاییملانماق امکانی تاپابیلمه میشدیر.
بونونلا بیرلیکده، بو اثرلر عمومیتله شفاهی اولاراق خالق آراسیندا یاییلمیشدیر.
معجزون شعرلری ده بو طالعی یاشامیشدیر.
بونونلا بیرلیکده، مشروطه دؤنمی و سونراسی قازئته چی و شاعرلرین عمومیتله مرکز و بؤیوک شهر لرده فعالیت ائتدیگینی گؤز اؤنونه آلاراق، شبستر کیمی کیچیک و اوجقار بؤلگه ده یاشایان میرزا علی معجزون تانینمادیغی و آراشدیرما قونوسو اولمادیغی¬نین طبیعی اولدوغونو حسابا قاتمالی¬ییق (هادی سلطان قرایی 1997: 14).
معجزون حیاتی و اثرلری¬نین آراشدیرما قونوسو اولماییشیندا مؤثر اولان باشقا اؤنملی ندن، معجزون دین و قادینین توپلومداکی یئری قونوسوندا گؤروش لری¬دیر.
معجز، بو قونولاردا داها رادیکال گؤروش لره صاحیب آوانگارد بیر شاعردیر. شاعرین بو یؤنوندن دولایی حسّاسیت لری اوزری لرینه آلماق ایسته‌مه‌ین آراشدیرماجی لار میرزا علی معجزو گؤرمزدن گلمیشدیرلر.
بونونلا بیرلیکده، سولچو آیدین لارین میرزا علی معجزو بیر «آتئیست» و «سوسیالیست» شاعر اولاراق گؤسترمه‌یه چالیشمالاری دا، اونا قارشی اؤن یارقی لاری آرتیرمیش و آراشدیرما قونوسو اولماسینا مانع اولموشدور.
دولاییسی¬لا، هادی سلطان قرایی‌نین دئییمی¬له معجزون شعرلری «یاساقلی ادبیات» ساییلمیشدیر (هادی سلطان قرایی، 1997: 7).
فقط، یاساقلانان هر شئیی کیمی عمومی ساحه دن خارج ائدیلمیشسه¬ده، انسان لارین خصوصی و شخصی حیات لاریندا یاشامیشدیر. البته بونو دا خاطرلاتمالی¬ییق کی، میرزا علی معجزون شعرلری و خاطره‌سی¬نین قالماسیندا، او تایدا فعالیت گؤسترن فرقه چی لر له بیرلیکده (غلام ممدلی کیمی)، ادبیاتچی و ادبیات شناس لارین فعالیت لری ائتکیلی اولموشدور.
